در دهههای گذشته آسانسورها بسیار حادثهساز بودند و سالانه چندین تن جان خود را به خاطر نقص در عملکرد آسانسورها از دست میدادند.
این امر، مسئولین را به این فکر وا داشت و پس از بررسیهای فراوان متوجه شدند که بسیاری از این حوادث بهخاطربرخوردار نبودن آسانسور ها از سرویس و نگهداری مناسب بهوجود آمده است. این امر موجب شد تا قانونی مبنی بر اجباری شدن سرویس و نگهداری آسانسور وضع شود
نگهداری آسانسور به معنای داشتن قرارداد سرویس و نگهداری آسانسور با یک شرکت معتبر که دارای پروانه طراحی و مونتاژ از سازمان صنعت، معدن و تجارت است.
این روزها سقوط آزاد دیگر فقط در فیلمهای بزن بکوبهالیوودی تجربه نمیشود. مسافران نگون بخت بالابرهای وطنی نیز به گونهای دیگر و به مراتب هولناکتر این سقوط را تجربه میکنند سقوط آزادی که آنها را در کوتاهترین زمان ممکن از عرش به قعر زمین میفرستد. همین سال پیش یکی از بهترین مترجمان ادبیات عربی در کشورمان جان خود را در اثر سقوط از اتاقک آسانسور از دست داد. خبرهای مشابه دیگر هم بارها در رسانهها منتشر شده و هر بار پرونده تازهای در این باب گشوده شده است. سقوط اتاقک آسانسور از طبقه نهم به طبقه منفی سوم یک مجتمع آپارتمانی که مجروح شدن ۸ نفر از شهروندان را به دنبال داشت کشته شدن یک مرد ۴۳ ساله و مجروح شدن شش شهروند در حادثهای دیگر، سقوط آسانسور در خوابگاه دختران دانشگاه امیر کبیر و مجروح شدن ۴ دانشجوی دختر، سقوط کابین آسانسور از طبقه ۱۲ یک مجتمع مسکونی در حال ساخت و جان باختن سه کارگر و… را میتوان از تازهترین خبرهای تاسفبرانگیز مرتبط با نقص ایمنی آسانسورها دانست.
از سوی دیگر و بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان استاندارد ایران در سال گذشته ۹۲درصد آسانسورهای نصب شده در دستگاههای دولتی دارای مشکل فنی بودهاند که بعضی از این مشکلات به دلیل نبود بازرسی ادواری به وجود آمده بود. در سال ۸۹ نیز رییس انجمن صنایع آسانسور و پله برقی ایران از فعالیت حدود ۴۰هزار دستگاه آسانسور خطرناک بازرسی نشده در سطح کشور خبر داده بود، خبری که بروز حوادث در چند ماه اخیر بیانگر آن است که فقدان ایمنی بالابرهای داخلی همچنان نگرانکننده است.
مهدی علیپور، رییس اداره اجرای استاندارد خدمات اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران در خصوص دلایل افزایش حوادث در آسانسورهای داخلی میگوید: عدمسرویس و نگهداری مناسب از یک سو و عدمبازرسی ادواری از سوی دیگر از جمله دلایل نا ایمنی بالابرهای داخلی بوده است.
از سوی دیگر ورود قطعات غیر استاندارد چینی به کشور را میتوان از دیگر دلایلی دانست که کارشناسان معتقدند موجب شده تا ایمنی آسانسورهای داخلی کاهش یابد.
الزام در نظر گرفته شده برای تست ادواری آسانسورها در حالی است که سابقه نصب آسانسور(بالابر) به شکل امروزی به حدود ۵۰ سال پیش بر میگردد اما تدوین استاندارد برای آنها از حدود ۱۵ سال پیش آغاز شده است. استانداردی که تنها شامل چهار قطعه بازرسی میشود و بازرسی ادواری برای اطمینان از ایمن بودن این قطعات نیز صورت نمیگیرد. تاخیر در تدوین استاندارد اجباری در حالی است که مسوولان سعی دارند بازرسی ادواری برای آسانسور را در کشور اجباری کنند.
در گذشته مالکان تنها برای اخذ پایان کار اقدام به اخذ گواهینامه میکردند و گواهی صادره نیز تنها برای یکسال اعتبار داشت اما در حال حاضر اخذ گواهینامه به صورت دوره یک ساله اجباری شده است.
اعتبار گواهینامه تنها یک سال
مطابق الزامات استاندارد ملی ۱-۶۳۰۳ و دستورالعملهای جاری در سازمان ملی استاندارد ایران، گواهی ایمنی و کیفیت صادره توسط شرکتهای بازرسی فنی تایید صلاحیت شده و تاییدیههای صادره یک سال اعتبار دارد، آسانسورهای در حال بهرهبرداری، تحت سرویس و نگهداری مستمر قرار میگیرند. .
در صورت عدمانجام سرویس و نگهداری مستمر و بازرسی ادواری سالانه و دریافت گواهینامه ایمنی، مسوولیت مستقیم حوادث و سوانح احتمالی بر عهده مالکین و مدیران ساختمانهای دارای آسانسور است.
شرکتهای بازرسی آسانسور صرفا موارد ایمنی را در زمینه تولید آسانسور بررسی میکنند و نظارتی در زمینه کنترل کیفیت بالابرهای تولید داخل وجود ندارد.
شرکتهای بازرسی آسانسور در بازرسیهای پس از نصب نیز عمدتا چهار قطعه گاورنر، پاراشوت، قفل در و ضربه گیر را مد نظر قرار میدهند که به زودی تابلوی فرمان نیز به این قطعات نظارتی اضافه میشود.
رییس بازرسی آسانسور در شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران اضافه کرد: از سال ۷۷ تاکنون بیش از ۴۴ هزار گواهینامه آسانسور توسط این شرکت صادر شده است و طبق مقررات تنها بعد از ارائه گواهینامه آسانسور، پایان کار به دارندگان ساختمانها ارائه خواهد شد، به همین دلیل بازرسی ادواری آسانسورها در شرایط کنونی برای افزایش ایمنی الزامی است.
در حال حاضر در تهران تنها ۸ شرکت بازرسی آسانسور وجود دارد، و حدود ۳۲۰ شرکت آسانسوری نیز وجود دارند که مجاز به فروش، نصب و راهاندازی آسانسور در سطح کشور هستند. و این شرکتها نیز دارای اعتبار سه ساله هستند، و بعد از پایان دوره اعتبار، این شرکتها مجدد مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود صلاحیت گواهینامه آنها تمدید میشود. این در حالی است که اگر شرکتی تخلفی انجام دهد، اعتبار و پروانه آن شرکت لغو خواهد شد
